രാജ്യത്തെ കാർഷിക-ഇൻപുട്ട് ഡീലർമാർ ഇൻപുട്ടുകളുടെയും വായ്പയുടെയും വിതരണത്തിന് പുറമെ കർഷക സമൂഹത്തിന് കാർഷിക വിവരങ്ങളുടെ പ്രധാന ഉറവിടമാണ്. എന്നിരുന്നാലും, ഈ ഡീലർമാരിൽ ഭൂരിഭാഗവും ഔപചാരിക കാർഷിക വിദ്യാഭ്യാസം നേടിയിട്ടില്ല. കൃഷിയിൽ അവരുടെ സാങ്കേതിക കഴിവ് വളർത്തിയെടുക്കുന്നതിനും കർഷകരെ മികച്ച രീതിയിൽ സേവിക്കുന്നതിനും പാരാ എക്സ്റ്റൻഷൻ പ്രൊഫഷണലുകളായി പ്രവർത്തിക്കുന്നതിനും അവരെ സഹായിക്കുന്നതിന്, നാഷണൽ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് അഗ്രികൾച്ചറൽ എക്സ്റ്റൻഷൻ മാനേജ്‌മെന്റ് (മാനേജ്) ഒരു സ്വാശ്രയ “അഗ്രികൾച്ചറൽ എക്സ്റ്റൻഷനിൽ ഒരു വർഷത്തെ ഡിപ്ലോമ ആരംഭിച്ചു. ഇൻപുട്ട് ഡീലർമാർക്കുള്ള സേവനങ്ങൾ (DAESI) പ്രോഗ്രാം” 2003 വർഷത്തിൽ ഇൻപുട്ട് ഡീലർമാർക്ക് കോഴ്‌സ് ഫീസായി 20,000 രൂപ. പരിപാടിയുടെ നല്ല സ്വാധീനം കണക്കിലെടുത്ത്, രാജ്യത്തെ എല്ലാ സംസ്ഥാനങ്ങളിലെയും ഇൻപുട്ട് ഡീലർമാർക്കായി ഈ പരിപാടി നടപ്പിലാക്കാൻ ഇന്ത്യാ ഗവൺമെന്റിന്റെ കൃഷി, കർഷക ക്ഷേമ മന്ത്രാലയം തീരുമാനിച്ചു. സംസ്ഥാന അഗ്രികൾച്ചറൽ മാനേജ്‌മെന്റ് ആൻഡ് എക്സ്റ്റൻഷൻ ട്രെയിനിംഗ് ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ടുകൾ (SAMETIs) മുഖേന MANAGE ആണ് പ്രോഗ്രാം നടപ്പിലാക്കുന്നത്. ഡിപ്പാർട്ട്‌മെന്റ് ഓഫ് അഗ്രികൾച്ചർ ആൻഡ് കോ-ഓപ്പറേഷൻ & ഫാർമേഴ്‌സ് വെൽഫെയർ (DAC & FW), GoI, ഓരോ ഇൻപുട്ട് ഡീലർക്കും 10,000/- എന്ന പരിധി വരെ കോഴ്‌സ് ഫീസിന് (50%) സബ്‌സിഡി നൽകും. എന്നിരുന്നാലും, അഗ്രിബിസിനസ് കമ്പനികൾ ഉൾപ്പെട്ടിരിക്കുന്നിടത്ത്, കമ്പനി 10,000/- രൂപയും ബാക്കി 10,000/- രൂപയും DAC ഉം ഇൻപുട്ട് ഡീലറും @ 5000/- രൂപ വീതം തുല്യമായി സംഭാവന ചെയ്യും. ഞായറാഴ്‌ചകളിലോ മാർക്കറ്റ് അവധി ദിവസങ്ങളിലോ ജില്ലാതലത്തിൽ കാർഷിക വിദഗ്‌ധരും പ്രാക്‌ടീഷണർമാരും കോൺടാക്റ്റ് ക്ലാസുകളിലൂടെ ഒരു വർഷത്തിലേറെയായി വ്യാപിച്ചുകിടക്കുന്ന ഫീൽഡ് സന്ദർശനങ്ങൾ ഉൾപ്പെടെ 48 ദിവസത്തേക്ക് സാങ്കേതിക വിവരങ്ങൾ കൈമാറുന്നു. പ്രോഗ്രാമിന്റെ വിശദാംശങ്ങൾ മാർഗ്ഗനിർദ്ദേശത്തിൽ ലഭ്യമാണ്.
പാരാ എക്സ്റ്റൻഷൻ പ്രൊഫഷണലുകളിലേക്കുള്ള ഇൻപുട്ട് ഡീലർമാരുടെ വ്യാപ്തി
ഇന്ത്യയിൽ ഏകദേശം 2.82 ലക്ഷം അഗ്രി-ഇൻപുട്ട് ഡീലർമാർ ഉണ്ട്, അവർ കർഷക സമൂഹത്തിന്റെ കാർഷിക വിവരങ്ങളുടെ പ്രധാന ഉറവിടമാണ്. ഭൂരിഭാഗം കർഷകരുടെയും ആദ്യ കോൺടാക്റ്റ് പോയിന്റ് അഗ്രി-ഇൻപുട്ട് ഡീലറാണ്. കാർഷിക പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് ആവശ്യമായ വിവിധ ഇൻപുട്ടുകൾ വാങ്ങുമ്പോൾ, കർഷകൻ സ്വാഭാവികമായും ഇൻപുട്ട് ഡീലറിൽ നിന്ന് ഗുണമേന്മയിലും അളവിലും ഉപയോഗത്തെക്കുറിച്ച് കണ്ടെത്താൻ ശ്രമിക്കുന്നു. എന്നിരുന്നാലും, ഈ ഇൻപുട്ട് ഡീലർമാരിൽ മിക്കവർക്കും ഔപചാരിക കാർഷിക വിദ്യാഭ്യാസം ഇല്ല. ആവശ്യമായ അറിവ് നൽകിക്കൊണ്ട് ഈ ഇൻപുട്ട് ഡീലർമാരെ പാരാ എക്സ്റ്റൻഷൻ പ്രൊഫഷണലുകളായി രൂപപ്പെടുത്താൻ കഴിയുമെങ്കിൽ, അവർക്ക് വിപുലീകരണ സേവനങ്ങൾ പ്രൊഫഷണലൈസ് ചെയ്യാനും ഇന്ത്യൻ കാർഷികരംഗത്ത് ഒരു മാതൃകാപരമായ മാറ്റം കൊണ്ടുവരാനും കഴിയും. ഈ പശ്ചാത്തലത്തിലാണ് നാഷണൽ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് അഗ്രികൾച്ചർ എക്സ്റ്റൻഷൻ മാനേജ്‌മെന്റ് (മാനേജ്) ‘ഡിപ്ലോമ ഇൻ അഗ്രികൾച്ചറൽ എക്സ്റ്റൻഷൻ സർവീസസ് ഫോർ ഇൻപുട്ട് ഡീലേഴ്‌സ് (ഡിഎഇഎസ്ഐ)’ എന്ന പേരിൽ ഒരു വർഷത്തെ ഡിപ്ലോമ കോഴ്‌സ് രൂപകൽപന ചെയ്‌തത്. ഫീൽഡ് തലത്തിൽ കർഷകർ അഭിമുഖീകരിക്കുന്ന ദൈനംദിന പ്രശ്നങ്ങൾ പരിഹരിക്കുന്നതിന് അവരെ പ്രാപ്തരാക്കുന്നതിന് അവരെ പാരാ എക്സ്റ്റൻഷൻ പ്രൊഫഷണലുകളാക്കി മാറ്റുന്നതിന് മതിയായ അറിവുള്ള ഈ ഇൻപുട്ട് ഡീലർമാർ MANAGE 2003-ൽ DAESI പ്രോഗ്രാം ആരംഭിച്ചു, ഇതുവരെ ആന്ധ്രാപ്രദേശ്, തെലങ്കാന, തമിഴ്‌നാട്, മഹാരാഷ്ട്ര, ഒറീസ്സ, ജാർഖണ്ഡ്, പശ്ചിമ ബംഗാൾ എന്നിവിടങ്ങളിലെ പ്രാക്ടീസ് ഇൻപുട്ട് ഡീലർമാരെ ഉൾപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്.
